Ib dol nenb, ib yangf nenb, yuad uat ib yangf dlangb zhit nenx yuad nuaf blangb bleud. Beb Hmongb blangb bleud muax hend ndout rongt khaod qeut. Dangb shik, lal muax ib cat zhit zouk, god muab faib uat beb zhangd.
一个人,一个民族,生活过得怎么样是由思想决定的。苗族有许多优秀的民族思想,但是也存在一些不足,我把它分为三个方面。
Zhangd ib yaos blangb bleud geuf ndeud. Touk ndex, nyax zas zhit zouk, dex loul geuf zhit nyaos ndeud, zhit geuf ndeud tab geuf ndeud zheus, uat drout nil buab dex blangb bleud nuaf zhit hnyangd geuf ndeud, sangd dak geuf ndeud zhit muax nghet. Touk khuab khat dex mid nyuas lal zhit zeux guas nil buab uat duab rongt mol geuf ndeud zox ged nat, tab wef hod zhed zhit muax zax, dex mid nyuas hlob lox nyaod naf hlob jeuf sangd dak zhaot mol ndouk ros bangb dout hod zhed ib nzhik. Let nat yuad dleuk kot, naf hlob yuad uat duab rongt kud ghongb tab kud zax lol gongb buab mid nyuas geuf ndeud, yuad sangd dreud jat buab mid nyuas boub ndoub ndeud, muax bangx del, ged nenx let rongt dous.
第一,读书思想。以前没有钱,老一辈无法接受教育,接受教育少以及没有接受教育,导致他们从思想上就不重视读书,认为读书没有价值。在教育孩子的时候便也不会教孩子好好走读书这条路,再加上家庭生活压力大,孩子刚成年便让他们出去打工来减轻生活压力。因此需要改变,大人要好好务工务农,赚钱供孩子读书,也要想着让孩子有文化,有一技之长,才有好的未来。
Zhangd aob yaos blangb bleud dik chongb. Hmongb uat nenx kud, dex mid ncaik sangd dak mol yuad voud jeuf rongt nyaob lak. Dangb shik, mol uat nyangb uat naf yol lob nenx yif huab langx, njaif jaod mid nyuas mol ndouk ros, lal shik ib dol nenb mol ndouk ros, dex mid nyuas zaof nyif hend. Let nat yuad dout dleuk kot, zhit guangd mid dob mid ncaik yuad guas boub dout dik chongb lob bloub ndos nat hnyangd hend, zhit yaos mid nyuas uat shit. Naf hlob lal zhit dek sangd dak jaod hluak dob hluak ncaik dik dangl chongb jeuf zhit muax yol dlangb zhit bloub ndos lak, yuad khuab khat dol shab uat nenx.
第二,婚姻思想。苗族的生活普遍艰苦,女孩子会认为结婚会让自己的生活好起来,但是婚后发现为人妻为人母生活更苦,离开孩子去工作来补贴生活或者是一方外出赚钱养家,孩子在家却很可怜。这需要改变,无论男孩女孩都要让他们对婚姻有全面的认识,担当责任,并不是小孩子过家家。父母也不能认为子女结婚后便与自己没有关系,要教育他们安心过好生活。
Zhangd beb yaos blangb bleud zenb qangd. Hmongb uat nax zhit nyaf ndros bef yangf nenb zenb dlangb zhit qangd dlangb zhit, lal zhit nyaf ndros luak muax bloub ndos. Ib huaf sangd dak yol nyaob yol drongb yol uat yol nenx. Dangb shik, rongt khaod qeut, rongt dlex nof, rongt nenx yuad kaof yol zhangd nenb nat mol zenb qangd. Touk zenb qangd yol zeux xof dout bangx del, ndoub ndeud, uat nens, shout jed bend shif ndout duax, uat nat nghel mol, beb Hmongb lob nenx zeux rongt sheud lol.
第三,竞争思想。苗族不喜欢与其他人竞争,也不喜欢与别人产生矛盾。大家都认为自给自足、与世无争是最好的状态。但是,风水宝地,好的工作,好的人生要靠自己去竞争。在竞争的过程中会学到技术、知识、处事,身上本领增加,这样下去,我们民族的生活就会好起来。
作者:云南民族大学 民族文化学院 2023级苗语班 张启芳